„Jak wspomagać dziecko w rozwoju zdolności do skupienia uwagi?”
poniedziałek, 19 maja 2014 16:28
„Jak wspomagać dziecko w rozwoju zdolności do skupienia uwagi?”
Jednym z warunków powodzenia dzieci w szkole jest umiejętność dobrej koncentracji-utrzymanie myśli na tym samym obiekcie w pewnym okresie czasu. Jak można pomóc dziecku w przygotowaniu do uczenia się? Przede wszystkim należy stworzyć odpowiednie warunki do skoncentrowania się na wykonywanej pracy:
• przygotować stałe miejsce pracy dziecka, w którym nic go nie będzie rozpraszać
• w czasie nauki należy zwracać uwagę na przyjmowaną przez dziecko pozycję ciała
• należy zlikwidować wszelkie zakłócenia zewnętrzne, jak grające radio czy telewizor
• istotną sprawą jest czas, kiedy dziecko zabiera się do pracy (nasz organizm jest najbardziej sprawny intelektualnie w godzinach 8 i 12 oraz 17 i 19- są to tak zwane wyże intelektualne)
Warto dodać kilka informacji na temat mózgu i jego pracy, a raczej jego roli w procesie zapamiętywania i uczenia się.
Mózg składa się z dwóch półkul, które odpowiadają za wszystkie nasze działania. Lewa półkula odpowiedzialna jest za myślenie analityczne, czyli ważne jest dla niej słowo oraz za postrzeganie części z całości. Prawa półkula zwana półkulą „artystyczną” związana jest z wyobraźnią, dla której najważniejszy jest obraz. Dzięki niej możemy postrzegać świat całościowo, a jej praca pozwala na myślenie przestrzenne i globalne. Wszystkie informacje, które przekazywane są do mózgu dostają się dzięki naszym zmysłom. To, na ile potrafimy wykorzystać nasz mózg uzależnione jest od tego, ilu zmysłów używamy do poznawania otaczającej nas rzeczywistości. Od tego zależy rodzaj i ilość powstających śladów pamięciowych w mózgu. Im dłużej impuls nerwowy krąży po mózgu tworząc połączenia, tym jest większa pewność, że ślady tam powstałe zamienią się w trwałe ślady pamięciowe. Znacznie lepiej zapamiętamy jakąś nazwę i przedmiot, jeśli poznamy go dokładniej, czyli zobaczymy, dotkniemy, powąchamy, posmakujemy. Niestety nasza pamięć jest ulotna i to czego się dowiadujemy bardzo szybko nam umyka i zapominamy. Aby tak się nie działo należałoby nauczyć dziecko wykorzystywać w pełni mózg do lepszego zapamiętywania, czyli wykorzystywania wszystkich zmysłów w procesie poznawczym.
Źródła podają, że zapamiętujemy tylko 10% z tego, co przeczytamy, 20% z tego, co usłyszymy, a 30% z tego, co zobaczymy. Jeśli patrzymy i słuchamy, to zapamiętujemy 50% danych wiadomości. Kiedy sami przekazujemy jakieś informacje zapamiętywanie ich wzrasta do 70%, a kiedy dodajemy nasze własne działanie mamy szansę zapamiętać aż 90% informacji.
Jak więc pomóc dziecku, aby nauczyło się dobrze koncentrować uwagę?
Istnieje wiele technik pomagających skoncentrować się w czasie pracy. Wśród nich możemy wyróżnić następujące:
1. Krótko, ale słodko
2. Jedz warzywa przed deserem.
3. Zrób coś, nie siedź w miejscu.
4. Trawa jest bardziej zielona
Technika „Krótko, ale słodko” może pomóc w koncentracji uwagi wówczas, kiedy zabierając się do pracy dziecko często coś rozprasza. Umawiamy się z nim, że kiedy coś je zdekoncentruje może przez dwie minuty myśleć o tzw. „niebieskich migdałach”, ale zaraz potem musi wrócić do pracy. Rolą rodziców jest, aby dopilnować przestrzegania tej umowy. Staramy się, aby tych przerw nie było zbyt wiele i z czasem pozwalamy na coraz mniej ucieczek w „chmury”.
Technika „Jedz warzywa przed deserem” jest podobna do poprzedniej, ale zanim pozwolimy na to, aby dziecko zrobiło sobie krótką przerwę w pracy mobilizujemy je do wykonania jeszcze jakiejś partii materiału (to są „warzywa”). Nagrodą za ten wysiłek („deser”) jest wówczas krótka przerwa na myślenie o niczym.
Technika „Zrób coś, nie siedź w miejscu” polega na tym, że w czasie pracy intelektualnej robimy wszystko, co wspomaga naszą koncentrację przy danej pracy, np. głośno powtarzamy dana partię materiału, chodzimy po pokoju lub coś sobie rysujemy w czasie powtarzania.
Technika „Trawa jest bardziej zielona” pomocna jest wtedy, kiedy dziecko powtarza materiał z kilu przedmiotów. W takiej sytuacji dzielimy czas przeznaczony na naukę na równe części i dziecko uczy się różnych przedmiotów na zmianę w tych wyznaczonych odcinkach czasowych. Dzięki temu dziecko nie zdąży się znudzić powtarzanym materiałem i dodatkowo dokonuje powtórek wracając do danego przedmiotu.
Warto też nauczyć dziecko wizualizacji, czyli zobaczenia oczami wyobraźni danego przedmiotu, zjawiska, zdarzenia. Na początku powinno ono zobaczyć ten przedmiot, potem namawiamy dziecko do tego, żeby wyobraziło albo przypomniało sobie zapach tego przedmiotu. Dalej namawiamy do poczucia jego faktury, czyli dotknięcia „oczami” tego przedmiotu i poczucia jego powierzchni, czy jest gładka, chropowata, śliska itp. Na koniec sugerujemy, aby wyobraziło smak tego przedmiotu, jeśli nie jest to rzecz mająca jakiś smak, to dziecko też to zapamięta. Wizualizacja wykorzystuje wszystkie zmysły do zapamiętania tego, co jest nam potrzebne.
Poznawanie świata poprzez wizualizację przedmiotów, sytuacji, czy zdarzeń dłużej pozostaje w pamięci i łatwiej będzie sięgać po te informacje po pewnym czasie odwołując się do różnych wrażeń zmysłowych związanych z ich zapamiętaniem. Sama wizualizacja wymaga od dziecka dużego skupienia uwagi na wykonywanym zadaniu, czyli umiejętności koncentracji.
Opracowała Danuta Krzymowska w oparciu o artykuł Anny Maldzis ze Studium Technik Umysłowych ( www.publikacje.edu.pl)