Matematyka dla 3, 4 -latków

wtorek, 14 kwietnia 2020 00:00

Sposoby rozwijania umiejętności matematycznych u dzieci 3-4 letnich

 

Matematyki zaczynamy się uczyć niemal równocześnie z nauką mowy.

 

Przedszkole to etap, na którym maluchy uczą się z wielkim entuzjazmem. I dlatego warto je zapoznawać z podstawami czytania, pisania i matematyki.
Większość dzieci w wieku przedszkolnym, nawet bez wskazówek i pomocy od dorosłych jest w naturalny sposób zainteresowana matematyką, ponieważ spotyka się z nią każdego dnia. Matematyka dla dzieci jest łatwa, gdyż każde zdrowe dziecko od urodzenia posiada naturalne zdolności matematyczne. Jednakże od 3 roku życia rozpoczyna się proces ich zaniku. Aby zdolności te nie wygasły, muszą być ćwiczone i rozwijane. Zajmuje to mniej niż pół minuty dziennie, ale codziennie.

 

Wczesna nauka matematyki wspiera rozwój mowy, słuchu i wzroku. Dzięki niej rozwijać możemy także myślenie operacyjne, kreatywność, pamięć fotograficzną i wyobraźnię, a zatem szeroko pojętą inteligencję małego dziecka. Im dziecko jest młodsze, tym matematyka jest dla niego łatwiejsza, a efekty są bardziej spektakularne. Dlatego łatwiej jest nauczyć matematyki dziecko 3-letnie niż 7-letnie.

Wiek przedszkolny to okres wzmożonej aktywności poznawczej wyrażającej się silną potrzebą intelektualną wrażeń, dużym napięciem emocjonalnym i potrzebą działania. Nie należy dzieci uczyć przy pomocy słów, poprzez wyjaśnianie, tłumaczenie, opowiadanie. Najważniejsze są w edukacji matematycznej osobiste doświadczenia dziecka. One rozwijają myślenie, hartują dziecięcą odporność, tworzą pojęcia i doskonalą umiejętności. W trakcie tych doświadczeń dziecko musi mówić. Nazywanie przedmiotów oraz wykonywanych czynności sprzyja koncentracji uwagi i pomaga dziecku dostrzegać to, co ważne. Do uczenia się matematyki konieczna jest dojrzałość psychiczna. W edukacji matematycznej przedszkolaków najważniejsze są osobiste doświadczenia dziecka. Stanowią one budulec, z którego dziecko tworzy pojęcia i umiejętności. Jeżeli doświadczenia te są specjalnie dobrane, przyczyniają się także do rozwoju myślenia i hartowania dziecięcej odporności. Wszystko zaczyna się, więc od doświadczeń. W trakcie ich przetwarzania dziecko musi mówić. Nazywanie przedmiotów oraz wykonywanych czynności sprzyja koncentracji uwagi i pomaga dziecku dostrzegać to, co ważne. Dziecięce wypowiedzi są także cenną wskazówką dla dorosłego, na ich podstawie może on stwierdzić, czy dziecko rozumuje we właściwy sposób. Dojrzałość psychiczna dzieci do edukacji matematycznej nie jest czymś, co pojawia się w rozwoju samorzutnie i w sposób niespodziewany. Jest to długofalowy proces, który należy kształtować w okresie przedszkolnym. Edukacja matematyczna w przedszkolu powinna zatem być skierowana na wyrobienie u dzieci odpowiednich kompetencji intelektualnych, zanim rozpoczną systematyczną edukację matematyczną w szkole.

W głównej mierze dzieci przedszkolne poznają przedmioty, a w szczególności określenia słowne ich charakterystycznych cech, w tym cech jakościowych takich jak:

• wielkość (mały, duży, średni, gruby, cienki, wysoki, niski, cienki, najcieńszy, taki sam),

• ciężar (ciężki, lekki, cięższy, lżejszy, taki sam),

• pojemność, kształt, długość (długi, dłuższy, najdłuższy, krótki, krótszy, najkrótszy),

• szerokość (szeroki, szerszy, najszerszy),

• wysokość (wysoki, wyższy, najwyższy, niski, niższy, najniższy, taki sam).

Drugim ważnym obszarem edukacji matematycznej w przedszkolu jest przestrzeń, którą przedmioty zajmują. Dotyczy to położenia przedmiotów względem innych przedmiotów lub układów odniesienia, także kierunek przemieszczania się przedmiotów w tej przestrzeni. Dzięki temu dziecko uczy się określeń takich jak: na, pod, przed, za, poza, obok, na lewo, na prawo, naprzeciw, wewnątrz, na brzegu, na zewnątrz. W toku wykonywanych zajęć dziecko uczy się terminów: w prawo, w lewo, w przód, w tył, do góry, na dół, przed siebie, za siebie, w bok, na wprost.

Reguły niezbędne w edukacji matematycznej małego dziecka:

• treści bardzo atrakcyjne dla dziecka nie mogą w żadnym wypadku przesłonić zagadnień z matematyki,

• treści matematyczne należy łączyć z innymi w sposób naturalny tylko wtedy, gdy to jest możliwe,

• edukacja matematyczna musi być prowadzona systematycznie,

• przy wprowadzaniu nowych, abstrakcyjnych pojęć trzeba przestrzegać zasad stopniowania trudności.

 

Metoda Dr E. Gruszczyk – Kolczyńskiej rozwijania zdolności umysłowych dzieci
wraz z ich edukacją matematyczną

Metoda jest efektem wieloletnich badań autorki nad zjawiskami i przyczynami niepowodzeń szkolnych w uczeniu się matematyki. Jej realizacja pozwala u dzieci rozwinąć możliwości umysłowe oraz uzdolnienia do uczenia się matematyki w szkole. Efektywność wspomagania rozwoju, a także wyniki edukacji matematycznej zależą od korzystnego dopasowania treści kształcenia do możliwości rozwojowych dzieci.
Zdaniem autorki metody, edukacja matematyczna przedszkolaków musi być wtopiona w działania, zmierzające do rozwoju umysłowego dzieci w ogóle. Procesy intelektualne, od których zależą sukcesy w uczeniu się matematyki, mają, bowiem szeroki zakres: służą dzieciom do klasyfikowania i tworzenia wszelkich pojęć, tworzenia logicznych wypowiedzi, polepszania spostrzegania, przewidywania skutków na bazie dostrzeżonych przyczyn, sprawnego liczenia, nie tylko przy rozwiązywaniu zadań matematycznych.
Najnowsze badania nad funkcjonowaniem intelektualnym człowieka wskazują, iż nie można oddzielić czynności umysłowych od jego emocji. To emocje wyznaczają ramy działań poznawczych. Mając to na uwadze, autorka metody opracowała specjalny blok programowy, zawierający treści kształtujące odporność emocjonalną dzieci i zdolność do zwiększonego wysiłku intelektualnego.
W edukacji matematycznej przedszkolaków najważniejsze są osobiste doświadczenia dziecka. Stanowią one budulec, z którego dziecko tworzy pojęcia i umiejętności. Jeżeli doświadczenia są specjalnie dobrane, przyczyniają się także do rozwoju myślenia i hartowania dziecięcej odporności. Edukacja matematyczna metodą E. Gruszczyk – Kolczyńskiej sprzyja stymulowaniu uzdolnień matematycznych u dzieci a także dobrze przygotowuje je do nauki matematyki w szkole. Metoda sprzyja rozwojowi inteligencji operacyjnej dzieci, uodparnia je na sytuacje trudne i rozwija umiejętności matematyczne.

 

Pomoce dydaktyczne proponowane do metodyki „Dziecięca matematyka”:

1. Miś, który odgrywa ważną rolę edukacyjną: dla misia dziecko ułoży zadanie i potem „wspólnie” je z nim rozwiąże, misiowi dziecko opowie o swych wątpliwościach i spostrzeżeniach, misia można „nauczyć” liczyć, dodawać i odejmować.

2. Liczmany (np. kółka, trójkąty, kwadraty) służą do liczenia. Można je liczyć i mogą być wykorzystywane jako coś, co zastępuje realne przedmioty i pomaga w liczeniu.

3. Liczydełka (kolorowe paski z otworkami) ułatwiają dziecku rozumienie, że licząc warto uwzględnić dopełnienie do dziesiątki.

4. Kartoniki z cyframi i znakami arytmetycznymi służą do układania działań: dziecko może za ich pomocą wyrazić symbolicznie to, co wcześniej wykonało na przedmiotach.

5. Domino do zabaw ćwiczących sprawność ruchową dzieci.

6. Geoplan (płytka z otworkami do przewlekania sznurowadła) służy do konstruowania figur geometrycznych.

7. Figury geometryczne o wielorakim zastosowaniu: do klasyfikowania, układania ornamentów i innych kompozycji; są także przydatne w liczeniu.

8. Karty logiczne potrzebne do kształtowania umiejętności klasyfikowania i definiowania.

9. Kostka i obrazki do układania gier.

10. Inne przedmioty: nasiona dużej fasoli, kasztany, kolorowe guziki, klamerki do przypinania bielizny, frotki, kapsle.

 

Nie ma dzieci, które rozumują źle. Rozumują kategoriami, jakie są dostępne na ich poziomie rozwoju. Każdemu dziecku trzeba stworzyć wiele doświadczeń matematycznych oraz dostosować tempo pracy do jego umiejętności. Wiedza matematyczna trzy/czterolatka jest dość spora i na pewno warto ją umiejętnie rozwijać poprzez zabawę. Dzięki wplataniu matematyki w zabawę, dziecko uczy się logicznego myślenia, ćwiczy spostrzegawczość a co najważniejsze skupia uwagę na jednej rzeczy przez dłuższą chwilę.

Matematyka otacza nas z każdej strony. Wystarczy zwrócić na nią naszą uwagę i uwagę dziecka. Gdy zobaczy, że wszędzie jest matematyka, z łatwością przejdzie do kolejnych etapów jej nauki – najpierw zapisów tego co widzi (nauka cyfr, liczb, znaków), potem do obliczeń, a w końcu do wzorów i zależności.

Literatura:

1. E.Gruszczyk – Kolczyńska, E. Zielińska: Dziecięca matematyka. Edukacja matematyczna dzieci. Książka dla rodziców i nauczycieli

2. E.Gruszczyk – Kolczyńska, E. Zielińska: Dziecięca matematyka. Program dla przedszkoli, klas zerowych i placówek integracyjnych

3. E.Gruszczyk – Kolczyńska, E. Zielińska: Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się: książka dla rodziców, terapeutów i nauczycielek przedszkola

4. www.edukacja.andrychow.eu: „Metody pracy z dziećmi wg Gruszczyk-Kolczyńskiej”

 

Opracowała:

Julita Mantei