W jaki sposób dbać o sprawnosć fizyczną starszych przedszkolaków
poniedziałek, 09 lutego 2015 17:16
„W JAKI SPOSÓB DBAĆ O SPRAWNOŚĆ FIZYCZNĄ STARSZYCH PRZEDSZKOLAKÓW?”
Okres od trzeciego do siódmego roku życia nazwano złotym wiekiem motoryczności dzieci. Potrzeba ruchu jest w tym czasie tak wielka, że jej niezaspokojenie określa się głodem ruchowym. Dla prawidłowego rozwoju fizycznego dziecko powinno codziennie do woli biegać, skakać, bawić się piłką itp. Nie da się też „na zapas” ruchowo wyszaleć. Dzieci mają indywidualne zapotrzebowanie na aktywność ruchową. Nieco inaczej kształtuje się to u chłopców i dziewczynek. Dzieci są aktywne ruchowo od chwili, gdy rano wstaną z łóżka, do wieczora, gdy zasypiają. Jeżeli dorośli nie ograniczają aktywności ruchowej dzieci, one w naturalny sposób realizują te formy, które są im niezbędne do harmonijnego rozwoju psychoruchowego. Ich ciało także doskonale wie, kiedy i jak długo trzeba odpoczywać. Dla prawidłowego rozwoju psychoruchowego dzieci trzeba im zapewnić co najmniej 3 godziny dziennie intensywnej aktywności ruchowej. Gdy czas ten jest skracany, dzieci zaczynają cierpieć na niezaspokojoną potrzebę ruchu, co przejawia się w takich zachowaniach, jak:
- gdy dłużej siedzą na krzesełkach, wymachują nogami, kołyszą się, mocują się z blatem, pokładają się na stole itp.
- gdy muszą stać przez dłuższy czas, podskakują i wymachują rękami, a gdy są w grupie, dodatkowo popychają, szarpią itp.
- gdy spacerują z dorosłymi wyrywają się, wchodzą na każdy murek, kopią co popadnie, mocują się z drzewami itp.
Po powrocie z przedszkola do domu zamiast spokojnie się bawić skaczą po meblach, tarzają się po dywanach, biegają bez celu po całym mieszkaniu.
Dlaczego dzieci muszą być aktywne ruchowo na świeżym powietrzu: w ogrodzie, na boisku, w parku itd.?
- Ze względu na zapotrzebowanie organizmu na tlen i właściwe oddychanie. Ćwiczenia i zabawy ruchowe na świeżym powietrzu mogą znacznie zwiększyć ilość przepływającej krwi, co ma wpływ na dotlenienie organizmu.
- Swobodny spacer sprzyja głębokiemu oddychaniu. Natomiast pozycja siedząca i pochylenie ciała (np. przy rysowaniu, oglądaniu obrazków czy) zmniejsza głębokość oddechu – organizm otrzymuje znacznie mniej tlenu.
- Hartowanie (uodparnianie) dzieci poprzez pobyt na świeżym powietrzu. Kształtując odporność dzieci na choroby „przeziębienia”, trzeba je stopniowo przyzwyczajać do zmieniającej się temperatury.
Jeżeli dorosłym zależy na tym, aby dziecko było zdrowe i rozwijało swoją sprawność fizyczną, muszą nauczyć się myśleć o aktywności ruchowej na zasadzie bilansu aktywności ruchowej:
- dla prawidłowego rozwoju dziecko ma się intensywnie ruszać przez ok. 3 godziny;
- w przedszkolu dziecko bierze udział w aktywnych zabawach ruchowych w ogrodzie i ćwiczy w ramach gimnastyki i zajęć z rytmiki łącznie ok. 1,5 godziny;
- w miarę intensywny marsz z domu do przedszkola i z przedszkola do domu zajmuje razem np. pół godziny.
Do 3 godzin brakuje ok. godziny i czas ten należy formami intensywnego ruchu, np. zabawami ruchowymi na placu zabaw lub w parku, jazdą na rowerze, zajęciami z udziałem trenerów sportowych.
Jak przedstawia się sprawność ruchowa starszych przedszkolaków:
Większość dzieci w CZWARTYM roku życia potrafi:
- stać na jednej nodze z otwartymi oczami,
- wchodzić na schody i schodzić z nich stąpając na przemian, jak dorośli,
- z rozbiegu przeskoczyć przeszkodę,
- chodzić stopa za stopą,
- rzucić piłkę trafiając do kosza z odległości 1,5 m.
PIĘCIOLATKI są zdecydowanie sprawniejsze, potrafią:
- bez trudu wbiegnąć po schodach - nie muszą trzymać się poręczy, ani ściany,
- iść na palcach na odległość 3 m, nie dotykając ani razu piętami podłogi,
- chwytać odbitą piłkę i swobodnie nią rzucać,
- skakać prosto przed siebie na prawej i lewej nodze.
SZEŚCIOLATKI są zwinniejsze i bardziej wytrzymałe, potrafią:
- płynnie przejść po równoważni, co jest wyrazem wytrzymałości nerwowej i odwagi,
- sprawnie chwytać i rzucać piłkę, co wymaga wyczucia momentu rzucania i chwytania, dobrej koordynacji wzrokowo – ruchowej, właściwej organizacji ruchu ramion, tułowia i nóg.
Dobrze opanowane sprawności ruchowe – w tym manualne – sprawiają też, że dziecko radzi sobie z rysowaniem szlaczków, majsterkowaniem i modelowaniem w glinie, plastelinie. Może doznać miłego poczucia sprawstwa Ja to zrobiłem, a to motywuje do wykonywania działań, także szkolnych.
Normy dotyczące wagi i wzrostu starszych przedszkolaków:
CZTEROLATKI: chłopcy – wzrost ok. 101cm, waga ok. 16 kg
dziewczynki - wzrost ok. 99 cm, waga ok. 16 kg
PIĘCIOLATKI: chłopcy – wzrost ok. 107cm, waga ok. 18 kg
dziewczynki - wzrost ok. 107 cm, waga ok. 18 kg
SZEŚCIOLATKI: chłopcy – wzrost ok. 113cm, waga ok. 20 kg
dziewczynki - wzrost ok. 113 cm, waga ok. 20 kg
SIEDMIOLATKI: chłopcy – wzrost ok. 121cm, waga ok. 24 kg
dziewczynki - wzrost ok. 121 cm, waga ok. 23 kg
Normy podane wg N. Wolańskiego (za M. Przetacznikową i G. Makiełło – Jarżą „Psychologia rozwojowa”).
Wzrost i waga dziecka mieści się w normie także wówczas, gdy podane liczby są w zakresie pomiaru wzrostu wyższe lub niższe o 5 cm, zaś w zakresie wagi większe lub mniejsze o 2 kg.
Ważne jest systematyczne mierzenie wzrostu i wagi dziecka – są przecież ważnymi informacjami dla lekarza badającego stan zdrowia dziecka. Wzrost mierzy się rano, bo chrząstki międzykręgowe nie uległy jeszcze obniżeniu. Ważyć dziecko trzeba w majteczkach, bez obuwia, rano, po załatwieniu potrzeb fizjologicznych.
Kilka podpowiedzi jak organizować ćwiczenia gimnastyczne i zabawy ruchowe w domu:
- Gimnastyka musi być dla dziecka wesołą i radosną zabawą, bez nadmiernego upominania, musztrowania i karcenia.
- W czasie gimnastyki dorosły ćwiczy razem z dzieckiem. Polecenia wypowiada spokojnie i wesoło.
- Ćwiczeniom trzeba nadawać charakter zabaw naśladowczych np. chwiejące się na wietrze drzewa (skłony), skaczące żabki (skoki na czworakach). Pomaga to dzieciom skojarzyć wysiłek z tym co znają. Sprzyja też rozwojowi wyobraźni i fantazji.
- Dzieciom podoba się, gdy mogą się popisać swoimi umiejętnościami, odwagą i sprytem. Dlatego ćwiczeniom warto nadać charakter zadań np. Czy potrafisz przejść…(odtąd dotąd) z książką na głowie… Może uda Ci się…
- Organizując zabawy ruchowe i ćwiczenia gimnastyczne trzeba zadbać o warunki higieniczne. Gdy zabawy ruchowe organizowane są w pomieszczeniach zamkniętych, trzeba wcześniej je przewietrzyć i odkurzyć.
Propozycje ćwiczeń dla dzieci i rodziców:
ĆWICZENIA ROZGRZEWAJĄCE
- „Idzie olbrzym” – spacerując na palcach stóp wyciągamy ramiona w górę i wyprostowujemy tułów. Odnosimy wrażenie, że rośniemy i stajemy się olbrzymami. Staramy się wyciągnąć wyżej i wyżej mając wzrok stale skierowany na czubki palców rąk.
- „Idzie krasnal” – kucamy. Jesteśmy teraz mali jak krasnoludki. W tej pozycji, na palcach stóp, z wyciągniętymi do przodu ramionami posuwamy się naprzód. Nie wolno nam upaść!
- „Szybki pies” – chodzimy na kolanach i powierzchniach wewnętrznych dłoni, tak jak piesek. Kto potrafi w ten sposób chodzić najszybciej?
- „Koń w cyrku” – kroczymy unosząc wysoko kolana, podobnie jak koń w cyrku. Chodzimy coraz szybciej i wreszcie biegniemy. Następnie zwalniamy i znowu przyspieszamy, aż w końcu stajemy.
- „Spacerujący stoliczek” – chodzimy na wszystkich kończynach, brzuchem zwróceni ku górze. Tworzymy z naszego tułowia stolik na czterech nóżkach. A teraz wyobraźmy sobie, że na tym stoliku stoją talerze i filiżanki! Stolik może posuwać się do przodu lub do tyłu.
ĆWICZENIA WZMACNIAJĄCE MIĘŚNIE KOŃCZYN DOLNYCH I BRZUCHA
- „Gruby i chudy” – klęcząc siadamy na piętach. Wypinamy brzuch i siedzenie – wyglądamy teraz jakbyśmy byli grubi. Następnie wciągamy brzuch i siedzenie – wyglądamy jak chudzi.
- „Piłka nożna w powietrzu” – leżąc na plecach przyciągamy kolana do klatki piersiowej. Mocno kopiemy raz lewą, raz prawą noga do góry, wyobrażając sobie, że kopiemy w powietrzu piłkę nożną. W może kopniemy „piłkę” obiema nogami na raz?
- „Nogi za głowę” – leżymy na plecach, wyprostowane nogi z wielkim rozmachem przenosimy nad głową, dotykając palcami stóp do podłogi.
- „Siad turecki na stojąco” – komu uda się wykonać to ćwiczenie? Rękami trzymamy się za uszy i ze skrzyżowanymi nogami wykonujemy siad turecki. Po chwili wstajemy.
Więcej ćwiczeń wraz z opisem i zdjęciami przedstawiającymi sposób ich wykonania można znaleźć w książce R. Demeter „Wesołe ćwiczenia. Gimnastykujemy się z naszymi dziećmi”.
Inne pomysły na gimnastykę z dzieckiem można znaleźć np.:
- S. Owczarek: „Gimnastyka przedszkolaka”
- S. Owczarek, M. Bondarowicz: „Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej”
- A. Kalinowski: „Ćwiczę i bawię się z dzieckiem. Zabawy, gimnastyka, sporty, wycieczki”
- J. Berdychova: „Mamo, tato ćwiczcie ze mną”
Opracowała: Marzena Krueger - na podstawie rozdziału pt: „Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznych dzieci, w tym sprawności manualnej i zdolności panowania nad własna aktywnością ruchową” napisanego przez Ewę Zielińska z książki pod redakcją Edyty Gruszczyk – Kolczyńskiej „Starsze przedszkolaki. Jak skutecznie je wychowywać i kształcić w przedszkolu i w domu”