GIMNASTYKA DLA JĘZYKA Z MAMĄ I TATĄ

piątek, 24 lutego 2012 14:51

 

Dziecko przygotowuje narządy artykulacyjne do czynności mówienia od naj­wcześniejszych miesięcy życia (połykanie, ssanie, żucie itd.). W drugim, trzecim roku życia osiąga ono sprawność ruchową pozwalającą na wymawianie, bez większego wysiłku, najłatwiejszych głosek. Rozwijające się stale funkcje kinetyczne umożliwiają w wieku trzech, czterech lat pojawienie się głosek, wymagających bardziej precyzyjnych czynności artykulacyjnych. Najtrudniejsze głoski (wymagające np. unoszenia czubka języka do góry, umiesz­czenia go za dziąsłami, tworzenia szczeliny między zębami, nadawania językowi ruchów wibracyjnych), pojawiają się dopiero w wieku czterech, pięciu lat i często sprawiają dzieciom trudności. Część dzieci ma z nimi kłopoty jeszcze w okresie szkolnym. Doskonalenie procesu  artykulacji opiera się wtedy tylko na czynności mówienia. Na każdym z tych etapów mowę można (i należy) wspomagać odpowiednią gim­nastyką narządów artykulacyjnych, podnosząc ich sprawność.

 

Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:

0 -1 roku - komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku, głuży, gaworzy, wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, lala;

1 - 2 lat - Używa prawie wszystkich samogłosek, z wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawia niektóre spółgłoski ( p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć dź, ch). Pozostałe zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo: np.: kaczka - kaka, pomidor - midol;

3 lat - porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski -p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li, ś, ź, dź, j, k, ki, g, gi, ch.

4 lat - wymawia głoski s, z, c, dz;

5 - 6 lat - wymawia głoski sz, ż, cz, dż, r;

7 lat - ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.

 

Podane poniżej przykłady ćwiczeń można wykonywać w domu wspólnie z dzieckiem. Rodzic demonstruje ćwiczenie, dziecko powtarza. Ćwiczenia należy przeprowadzać w formie zabawowej, najlepiej podczas spacerów, kąpieli, wspólnej zabawy itp., nie dłużej niż 5-10 minut, codziennie.

 

  • Kiedy dziecko ziewa nie gań go (to przecież naturalne zachowanie), lepiej poproś, aby ziewnęło jeszcze kilka razy, zasłaniając usta - nadaj temat takiej zabawie (senny lew);
  • Gdy na talerzu został ulubiony sos lub rozpuszczony lód - pozwólmy dziecku wylizać go językiem. To ćwiczenie, choć jest mało eleganckie, za to bardzo skutecznie gimnastykuje środkową część języka;
  • Jeśli dziecko dostało lizaka zaproponuj, aby lizało go unosząc czubek języka ku górze;
  • Po śniadaniu lub kolacji posmarujmy dziecku wargi miodem, kremem czekoladowym i poproś, aby zlizało je dokładnie - nadaj tej zabawie temat, np. zaproponuj zabawę w misia Puchatka, który odbiera nagrodę za swoje zwycięstwo;
  • Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponuj dziecku zliczanie zębów czubkiem języka lub witanie się z nimi w ten sposób, aby czubek języka dotknął każdego zęba osobno;
  • Korzystając z okazji wspólnego z dzieckiem rysowania, sprawdź czy dziecko potrafi narysować kółko (językiem dookoła warg) lub kreseczki (od jednego do drugiego kącika ust);
  • Żucie pokarmów, dmuchanie na talerz z gorącą zupą lub dowolne lekkie przedmioty, chuchanie na zmarznięte dłonie, cmokanie, puszczanie baniek mydlanych a nawet popychanie językiem papierowych statków na wodzie to też ćwiczenia aparatu artykulacyjnego.
  • Konik jedzie na przejażdżkę. Naśladuj konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania;
  • Wilk gonił Zająca i bardzo się zmęczył, wysunął język i dyszy. Wysuń język jak najdalej - pokaż dyszącego wilka;
  • Huśtawka unosi się do góry, a potem wraca na dół. Otwórz szeroko usta i poruszaj językiem tak, jakby się huśtał (w górę i w dół, od dolnego do górnego wałka dziąsłowego);
  • Udając ryjek świnki wysuń obie wargi do przodu, potem połóż na górnej wardze słomkę i spróbuj ją jak najdłużej utrzymać;
  • Naśladowanie chomika - dziecko wypycha policzki językiem raz z prawej raz z lewej strony. Ćwiczenie wykonuje się przy mocno zaciśniętych wargach;
  • Język jak żołnierz na defiladzie. Na raz - czubek języka wędruje na górną wargę, na dwa - czubek języka dotyka lewego kącika ust, na trzy - czubek języka na dolną wargę, na cztery - czubek języka przesuwamy do prawego kącika ust;
  • język jak malarz (maluje sufit dużym pędzlem). Pomaluj językiem swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła;
  • Język jak zjeżdżalnia. Dziecko próbuje zrobić zjeżdżalnię dla krasnoludków ze swojego języka. Opiera czubek języka za dolnymi zębami i unosi do góry jego środkową część. Należy bardzo uważać, aby język nie wysuwał się przed zęby;
  • Język jak młotek. Dziecko próbuje zamienić język w młotek i uderza o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa;
  • Udajemy otwieranie i zamykanie drzwi. Dziecko pokazuje jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają.

                                                                                                       Opracowała

                                                                                                Ewa Kuźmińska   logopeda

 

Kilińska E., Ćwiczenia logorytmiczne. Gdańsk 1993.

Przyborowska-Wynimko Achajska., Nowe rytmy. Gdańsk 2002.

Sachajska E., Uczymy poprawnej wymowy. Warszawa 1992.

Smoczyńska–Nachtman U., Zabawy i ćwiczenia przy muzyce. Warszawa 1982.

Młynarska, Smereka Psychostymulacyjna metoda kształtowania i rozwoju mowy oraz myślenia